خلاصه این ماه بسیار مهم بوده و مراقبین در این منزل توقفگاه‌هایی دارند که بحکم بندگی و بجا آوردن حق مراقبت واجب است که با غفلت وارد آن نشده و بدین ترتیب احترام آن را حفظ کنند. بلکه واجب است قبل از آمدن این ماه مواظب آن بوده و از قبل برای آن آمادگی پیدا کنند. زیرا این ماه محضر نیکان و پاکان و اهل قدس و انوار است. برای کسی که می‌خواهد در محضر این بزرگان و بزرگواران، حاضر شود سزاوار است مانند آنان لباس پوشیده و به شکل آنان درآید تا آنان از همنشینی با او کراهت نداشته باشند. آنان دارای نفس‌ها و قلب‌های مهذب و پاک، و اخلاق نیکو و اعمال صالح بوده و عالمان بردبار، نیکوکارانی با تقوا، عارفانی حکیم، نگهبانانی پارسا، عبادت کنندگان شب و روزه‌داران روز، ذکر گویندگان متوکل، مسلمانانی راضی، تسبیح کنندگان ثناگوی، «لا اله الا اللّه» گویانی «تکبیر» گوی و یکتا پرستانی راستگو و مخلص می‌باشند.

اگر از آنان هستی که گوارایت باد و خوشا بحالت و اگر نیستی بکوش که مانند آنان شده و خصوصیات آنها را پیدا کنی. و اگر نتوانستی و برای اینکه تو را برای خدمت بپذیرند، به کرم آنان متوسل شده و با خجالت و معذرت خواهی خود را بجای خدمتکاران و بندگان آنان قرار ده. ولی در عین حال تا آنجا که می‌توانی خود را شبیه به آنان نموده و آمادگی لازم و رغبت حضور در این محضرهای بزرگ و ایستگاه‌های ممتاز را با بذل زندگی و جانت پیدا کن. زیرا اینان اهل کرم و بخشش بوده و کسی که با آنها معامله کند زیان ندیده، کسی که از آنان پیروی کند هلاک نمی‌شود، کسی که خود را در میان آنان قرار دهد رستگار گردیده و کسی که با آنان همنشینی کند عزیز خواهد شد. خدای متعال آنان را با بزرگواری خود تربیت و نه تنها بر پیروان آنها سخت نمی‌گیرد بلکه آنان را دوست دارد و در کتاب خود فرموده است:

«قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیم‌. بگو: اگر خدا را دوست دارید از من تبعیت کنید تا خدا شما را دوست بدارد .»[۱] اگر کسی را بخود نزدیک نمایند خداوند نیز او را به خود نزدیک نموده و اگر کسی را گرامی بدارند خداوند نیز او را گرامی خواهد داشت.

فضیلت دهه اول ذی‌الحجّه‌

یاد خدا

یکی از این توقفگاه‌ها ده روز اول آن است. و منظور از «ایام معلومات در این آیه: «و إذکُرُوا اللَّهَ فِی أیّامٍ [مَعْدُوداتٍ‌]. و خدا را در روزهای معین یاد کنند .»[۱] نیز همین است. و «یاد» و «غفلت» با هم سازگاری ندارند. پس بپرهیز از اینکه در این ماه دل خود را به نجاسات آلوده نمایی، بخصوص با نافرمانی.

ذکر کامل که در آیه بالا آمده این است که با عقل، روح، دل و بدن در ذکر خدا باشی، زیرا هر کدام از آنها ذکر مخصوصی دارند. این فرصت را غنیمت شمار که خداوند به تو اجازه ذکر خود را داده است. در عقل خود این را از نعمت‌های بزرگی بدان که عمرت برای ادای شکر آن کافی نبوده، روحت را در مقام حضور حاضر کن که گویا حاضر در نشستگاه صدق نزد پادشاه مقتدر می‌باشد. با دل خود به بندگی او و شکر نعمت‌های بی ‌منتهای او روی آور، و با تمام اعضای بدنت مشغول انجام عبادات و طاعات شو. اگر خدا را این گونه ذکر کردی، مژده بده که چنین ذکری، علامت این است که خداوند تو را در تمام وجودت و با تمام وجودت ذکر نموده و برای بار دوم بخاطر پاداش چنین ذکری، تو را در تمام این موارد ذکر خواهد نمود. زیرا خدای متعال ذاکرین را دوبار ذکر می‌نماید.

روایتی از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم پیرامون فضیلت این روزها

درباره روایتی که پیرامون فضیلت این روزها از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است بیندیش، آنجا که فرمودند:

هیچکدام از روزها نزد خدا بهتر و پاداشش بیشتر از روز عید قربان نیست.

شخصی گفت: حتی جهاد در راه خدا؟

فرمودند: حتی جهاد در راه خدا مگر، فردی که با جان و مال خود به جهاد رفته و همه را در راه خدا بدهد .[۲]

و آنجا که فرمودند: روزهایی نیست که عمل صالح در آن محبوبتر باشد نزد خدای عزّ و جلّ از این ده روز - یعنی ده روز ذی حجه.

گفتند: ای رسول خدا حتی جهاد در راه خدا؟

فرمودند: حتی جهاد در راه خدا مگر فردی که با جان و مالش در راه خدا جهاد کرده و جان و مال خود را فدا نماید.

این دو روایت بخصوص روایت دومی را بنگر. آنچه را خدا بزرگ می‌داند تو نیز بزرگ بدان. آمادگی کامل پیدا نموده و با تمامی نشاط و شوق و دعا و توسل به نگهبانان امت، بخصوص در شب اول، وارد این میدان شو. در تضرع خود به در کرم آنان بخواه که تو را در قصد، حزب، دعا، حمایت، ولایت، شفاعت و شیعیان خود وارد نموده، به درگاه خدای متعال برای توفیق، قبول، رضایت او از تو، تأیید، اصلاح و تمام خیرهای دینی و دنیوی و آخرتی برای تو و خانواده‌ات، برادران دینی، همسایگان و کسانی که حقی بگردن تو دارند، تضرع نمایند.

وقایع مهم روز اول ذی‌حجه‌

نیز شیخ روایت کرده است که این روز، روزی است که خلیل در آن متولد گردیده و خداوند ابراهیم علیه السّلام را به دوستی خود انتخاب فرمود. و روزی است که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ابو بکر را مأمور خواندن سوره برائت بر مشرکان نمود. در همین حال بر پیامبر وحی شد که این آیه را جز تو یا مردی که از خودت باشد نباید به مشرکان برساند. در این هنگام پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم، علی علیه السّلام را مأمور کرده و به دنبال ابی بکر فرستادند تا آیات را از او گرفته و خودش آن را بخواند و أبو بکر را بازگرداند. علی علیه السّلام نیز چنین کرد.